موج های قهوه نوشی در ایران

برابر گزارش جهان‎گردان و سیاحان اروپایی از یک سابقه بیش از 500 سال در مصرف قهوه برخوردار است. طی سال های قرن 16 و هفدهم میلادی تجار ایرانی از بزرگ ترین صادر کنندگان قهوه از یمن به ایران و از آنجا به سایر ممالک شرق و حتی اروپایی بوده اند. فرهنگ قهوه نوشی در ایران تابع چهار موج مصرف قهوه است.با توجه به سوابق تاریخی مصرف قهوه در بلاد ایران، به موازات توسعه موج های مختلف قهوه نوشی ایرانیان پیش بینی می شود که در صورت تولید بیشتر این محصول، بازار مورد نظر کشور در 5 سال، 10 سال و حتی دهه های بعدی همواره رو به افزایش خواهد بود و در آینده نزدیک(دو دهه آینده) به جایگاه دو قرن پیش خود مبنی بر پیشی گرفتن از هر محصول نوشیدنی دیگر و حتی در مصرف از چای جلو خواهد زد. بر اساس مستندات موجود از قرن شانزدهم میلادی تا کنون توسعه قهوه در ایران تابع چهار موج توسعه بوده است. در موج اول ابتدا به تقلید از یمنی ها، بازرگانان ایرانی آغاز به تجارت و راه اندازی «قهوه‎ خانه» مشابه و حتی بهتر از «بیت القهوه» یمنی ها در شهرهای اصفهان، قزوین، شیراز و... در زمان شاه عباس نمودند. در موج دوم با اشنایی ایرانیان تحصیل کرده از کافه های فرانسوی، افتتاح «کافه ها» در اواخر زمان قاجار و همزمان با حاکمیت پهلوی اول رضا شاه، قهوه ‎خانه های جدید با نام تازه‌ای راه اندازی شد که به آن‌ها «کافه» می گفتند.«کافه نادری» خیابان جمهوری نماینده ای از این موج محسوب می‎شود. در موج سوم، با وقوع انقلاب و کم رنگ شدن تاثیر روشنفکران کافه مقیم و گذشت زمان باز «کافه» موقعیت فرهنگی خود را از دست داد، ولی از دهه ۱۳۷۰ شمسی/ ۱۹۹۰ م. همزمان با گسترش توجه به فرهنگ اروپایی و ارتباط بیشتر ایرانیان با غرب، در کنار جایگزینی زبان انگلیسی به جای زبان فرانسه، توسعه «قهوه‎ خانه» ایرانی با نام دیگری یعنی «کافی شاپ» به دوره جدیدی از توسعه و گسترش فرهنگ عمومی جامعه ایرانی وارد شد. تالیف این کتاب با هنرمندی خاصی که جناب آقای دکتر حبیبی با مطالعه و غور در سنت-های قهوه ‎نوشی ایرانیان به عمل آورده است، نشان می دهد که می توان با امید و خوش‎بینی خاص، منتظر بروز و رشد «موج چهارم» بر مبنای فرهنگ قهوه ‎نوشی به سبک ایرانی با نام «قهوه پرشین» یا «قهوه ایرانی» باشیم.