قهوه نامه یکم : قهوه را بشناسیم

درخت قهوه در اصل محصولی آفریقایی از سرزمین حبشه(شرق و شاخ افریقا) است و در کوه‌های جنوب غربی اتیوپی در منطقهای با نام «کافا» به شکل وحشی و خودرو میروید. دانه میوه قهوه در زبان عربی به «بن» معروف است. ازدی (466.ه.ق) در قرن یازدهم میلادی درباره معنی «القَهوة» که به معنی شراب و خمر است، گفته دلیل این نام‌گذاری به این معناست که نوشیدن این شراب «تُقْهِى شاربَها عن الطّعام‏»‏ یعنی میل به غذا را در انسان از بین می-برد. حکیم عقیلی خراسانی (1160.ش) نیز قهوه را با نام «خمر غليظ» معنا کرده که بعدها به به نوشیدنی گرم دانه های میوه برشته درخت «بٌن» اطلاق شده است. در قرن 12 میلادی تجار افریقایی و یمنی، دریافتند که دانههای سخت میوه قرمزرنگ قهوه، یا همان « قهوة البن‏» اگر در جوار آتش و با تفت دادن به شکل نرم و قابل آسیاب شدن درآید، میتواند در ترکیب با آب گرم، نوشیدنی گوارای تلخی، به‌مراتب بهتر از شراب قشر میوه آن به دست آید. کم‌کم این محصول «دانه قهوه» یا همان «بن الموکا یا الموخا» از طریق تجار یمن در بندر «موکا» استان تعز، فرآوری شده و به سایر کشورها و از آن جمله «ایران» متمدن آن روز در قرنهای پانزدهم میلادی به بعد صادر می‌شده است. البته بعضی از منابع، قهوهنوشی را در ایران به قرنها پیش از آدرس دادهاند؛ شیخ جمال الدین القاسمی دمشقی (1322 ه.ق) معتقد است که ایرانیان اولین ملتی بودند که خارج از حبشه و یمن به نوشیدن قهوه از سال 261.ه.ق روی آوردند. «قهوه» در این دو روایت، برای اولین بار، آیا در قرن پانزدهم در اتیوپی یا یمن برشته شده مصرف میشد یا به صورت دمنوشی، چیزی بیان نشده است، منتهی تکیتای(1998.م) به نقل از هاریر(1962.م) معتقد است که هنر بو دادن و تهیه نوشیدنی ازپودر قهوه آسیاب شده و به طور کلی گسترش دانش استفاده از قهوه احتمالاً اول از همه در ایران کشف شد و پس از آن عادت به نوشیدن قهوه در سراسر خاورمیانه مسلمانان گسترش یافت و در سال 1300/1510 به قاهره و در1554.م به قسطنطنیه (استانبول کنونی)ترکیه و به ونیز ایتالیا در سال 1560 رسید.